Fundamenty grafiki komputerowej – grafik i profesje w VFX

Każdy kto został w sali kinowej, aby zobaczyć napisy końcowe zasługuje na głęboki szacunek – przynajmniej na podziw za wytrwałość. Napisy końcowe są świadectwem zmian technologicznych, które nastąpiły w kinie po zadomowieniu się w nim komputera. Pomimo tego, że „lista płac” jest formatowana niewielkim fontem, to ciągnie się w nieskończoność – czasami przez 2-3 utwory muzyczne. Za ten stan rzeczy prawie w całości odpowiedzialny jest grafik i jego komputer w roli „maszynki” do efektów specjalnych.

FX jest skrótem określającym różnego typu efekty – odnosi się on do efektów wizualnych i dźwiękowych. Jego początki sięgają notacji f.x., którą nanoszono na marginesie scenopisu, aby zaznaczyć, że w tym konkretnym momencie należy zastosować efekt specjalny. Obecnie skrót jest wykorzystywany nie tylko przez scenarzystów, ale i filmowców na określenie wszystkich efektów.

Encyclopedia of Movie Special Effects, Patricia D. Netzley, Oryx Press 2000.

Kiedyś a dziś

Patrząc na napisy końcowe dowiadujemy się o istnieniu dziwnych departamentów i profesji, oraz że liczba osób pracujących nad filmem jest coraz bardziej „absurdalna”. Na przykład: 2001: Odyseja kosmiczna z 1968 r., to m.in.:

• 12 makijażystów,
• 25 osób odpowiedzialnych za efekty specjalne,
• 76 osób odpowiedzialnych za efekty wizualne.

Tymczasem Avatar z 2009 r. skupił:

• 30 makijażystów,
• 223 osoby odpowiedzialne za efekty specjalne,
• 1853 osób pracujących nad efektami wizualnymi (warto podkreślić, że nie wszyscy byli wymienieni).

Komputer i grafik w branży VFX

Pojawienie się komputerów w przemyśle filmowym zmieniło branżę. Powstały nowe zawody i nastąpiły przesunięcia w kompetencjach. Kiedyś operator filmowy mógł odpowiadać za zdjęcia trikowe – dzisiaj może specjalizować się w pracy z wirtualnymi kamerami. Produkcja efektów specjalnych jest na tyle złożona, że angażuje z reguły kilka firm odpowiedzialnych za CGI.

Kilka dekad temu w dziedzinie efektów specjalnych prym wiedli: pirotechnicy, lalkarze, animatorzy, malarze scenografii i makijażyści. Dzisiaj część z tych zawodów uległa całkowitemu „ucyfrowieniu”; a wiele efektów to wynik połączenia tradycyjnych technik i nowych technologii. Pojazdy kosmiczne w filmach to przeważnie grafika komputerowa, ale nadal buduje się prototypy i montuje na planie, aby wykonać ujęcia z żywymi aktorami w kokpicie. Tak samo jest z lalkami – mogą być budowane analogowo lub cyfrowo, w końcu projekt wykonany w ZBrushu można przenieść do „świata organoleptycznego” dzięki drukarkom 3D.

Rozdrobnienie i przenikanie zawodów

W ramach ćwiczenia proponuje zajrzeć do serwisu IMDB.com, wybrać film z efektami specjalnymi, które wbiły Ciebie w fotel, rozwinąć listę See full cast and crew > Visual Effects i przyjrzeć się zawodom. Szybko okaże się, że każdy aspekt pracy z grafiką 2D/3D oraz animacją/ruchem, może znaleźć swój odpowiednik w konkretnym zawodzie/funkcji.

Weźmy za przykład pracę z shaderami – zbiór instrukcji opisujących sposób reagowania powierzchni obiektu geometrycznego na światło. Z perspektywy grafiki 3D, shadery to rozległa dziedzina – tak samo ważna, jak modelowanie, teksturowanie i animacja. Praca z shaderami wymaga osobnego stanowiska (shader writer) i zwierzchnika (shaders supervisor). Warto w tym miejscu podkreślić, że stanowisko shader writera nie zajmuje artysta grafik z czystej krwi i kości, tylko programista, który ewentualnie jest artystą grafikiem. Pisanie shaderów to po prostu praca programistyczna. Na tym przykładzie możemy zobaczyć, jak płynnie przenikają się różne dziedziny informatyki.

Spójrzmy na inny przykład – animacja. Może się wydawać, że animacja jest skonsolidowana. Tymczasem na liście płac możemy odkryć, że własne stanowisko pracy ma osoba zajmująca się animacją i specjalizująca się w riggowaniu (rigging technical – przygotowanie modelu do animacji na bazie szkieletu i kinematyki). Mamy tutaj do czynienia z profesją, która wymaga od nas nie tylko wyczucia ruchu, ale także zrozumienia zagadnień kinetyki i kinematyki.

A gdzie jest miejsce dla tradycyjnych profesji?

Powyżej odwołałem się do profesji, które z tworzeniem końcowego obrazu nie mają wiele wspólnego – dopiero w odległej przyszłości powstanie materiał wyjściowy gotowy do postprodukcji. Myśl techniczna zawsze wiązała się z artystycznym duchem w kontekście filmów. Jeśli miałbym wskazać profesję stricte artystyczną, która jako pierwsza znalazła swoje miejsce w filmie, to byłby to malarz.

Zdolny malarz na ogromnych płótnach mógł w jeden wieczór wyczarować plener, którego sfilmowanie wraz z ekipą zabiera mnóstwo czasu i pieniędzy. Umiejętność malowania krajobrazów i fantastycznych widoków jest dzisiaj kluczowa podczas tworzenia efektów specjalnych; z tą różnicą, że proces opiera się w całości na wykorzystaniu przykł. bluescreenu i komputera.

W stronę specjalizacji

Wgryzając się w zawody powiązane z VFX, możemy napotkać coraz bardziej wąskie profesje: edytor avida, modeler twarzy, technik prewizualizacji itd. Osoba zajmująca się modelowaniem 3d może być przydzielona do modelowania konkretnych fragmentów ciała (wymaga to znajomości anatomii oraz ruchu) lub opracowania modeli powstałych na bazie skanowania (osobny departament, narzędzia i techniki obrazowania).

Technologie przenikają się między różnymi dziedzinami produkcji. Ta sama technologia przechwytywania ruchu (motion capture), znajduje swoje zastosowanie przy produkcji serialów, filmów i gier audiowizualnych. Oznacza to, że posiadając konkretne umiejętności, możemy znaleźć pracę w różnych branżach.

Przykładowe stanowiska pracy przy Avatarze (lista niekompletna):

• prop maker
• key model maker
• 3d modeller
• key character designer
• matte painter
• texture artist
• virtual cinema artist
• facial modeler
• modeller
• compositor
• animator
• lighting technical
• motion tracker
• digital paint
• digital models and simulation
• roto artist
• facial motion editor
• capture technical
• graphic artist
• digital artist
• avid editor
• creature technical director
• sequence supervisor
• image processing
• previs production manager
• lightstage facial scanning
• motion control operator
• render department
• shaders supervisor
• shader writer
• rigging technical director

Skąd przychodzisz i dokąd zmierzasz?

Brak wyraźnych granic między profesjami to specyfika CGI w filmie. Wiele z nich, nie jest nawet przedmiotem zainteresowania szkół artystycznych. To głównie praktyka i znajomość zagadnień pokrewnych powoduje, że różne osoby odnajdują się w różnych wąskich dziedzinach.

Przykładowo grafik zajmujący się kompozycją obrazu, może także zajmować się wąskim zagadnieniem, jakim jest rotoskopia, lub dołączyć do zespołu pracującego z kolorem (praca z kolorem – podobnie jak montaż – to hermetyczna profesja). Zdolny grafik zajmujący się animacją postaci, może poszukać pracy w departamencie odpowiedzialnym za motion capture.

Podstawą jest znajomość pewnych koncepcji wykorzystywanych w programach graficznych. Zaś znajomość programu komputerowego jest często sprawą drugorzędną. W końcu pracując z Blenderem lub 3ds Max, mamy do czynienia z tymi samymi siatkami geometrycznymi, które cechują się tymi samymi atrybutami; nakłada się na nie tekstury w oparciu o tą samą koncepcję nakładek UV; wprawia się w ruch, na bazie tych samych koncepcji szkieletu oraz klatek kluczowych.

Mamy tutaj do czynienia z branżą, w której można znaleźć swoje miejsce zajmując się różnymi aspektami CGI. Jednak wszystkie one oparte są na na tych samych uniwersalnych koncepcjach grafiki komputerowej, o których będziemy rozmawiać w kolejnych odsłonach cyklu „Fundamenty…”.